…Ի վերջո, ոչ մի լավ բան չկա, ոչ մի լուսավոր էջ –
փակելով պատմության գիրքը դառնորեն եզրակացրեցի ես,
մտածելով մարդկության կենսագրության անցյալի,
ներկայի և հատկապես ապագայի մասին, որը գնալով
մշուշվում է անցյալից առավել…
Եվ իսկապես, ի՞նչ ես տեսնելու եթե շրջես աշխարհի
բոլոր մայրաքաղաքներով, ո՞ւմ ես հանդիպելու
արձանացած բարձրադիր պատվանդանների վրա` բռի
ու անտաշ, մարդակերպ մարդակերների` կատաղի
հայացքներով, հեծյալ կամ հետիոտն, թրերը վեր պարզած
և կամ հանդիսավոր բազմած բրոնզաձույլ գահերին,
գիշատիչներ, որ անգթորեն կոտորել են թե իրենց
մերձավորներին
և թե հարևաններին հեռու ու մոտիկ, և ինչքան
շատ են կոտորել ու թալանել,
այնքան շատ ավելի են հերոս և այնքան ավելի
հանդիսավոր են արձանները նրանց
և պատվանդանները` բարձրադիր ու շքեղ…
Եվ ի՞նչ են քեզ թելադրելու, եթե կարդաս
ձեռքդ ընկած էպոսներն ու եթե չալարես`
նաև հերոսապատումները բազմալեզու –
ավեր ու կոտորած ծայրեծայր, պատմություն,
որի մեջ նույնիսկ փիլիսոփան մեծանուն,
գիտնականից առավել կարևորում է զինվորին այն վայրենի,
որը բարեխղճորեն սրախողող է անում
գետափի ավազի վրա հաշվումների մեջ
խորասուզված Արքիմեդին…
Եվ եթե դու նա ես, ով տրտմեց այս տողերը կարդալիս,
եթե դու նա ես, ով դառը սրտով է կարդում
Աստծո որդու պատմությունը, որն իր
երկրային կյանքն ավարտեց խաչին գամված
արնաքամ լինելով,
ապա, հավատա, երջանիկ ես, որ չես ապրել
անցյալում, որովհետև, չկասկածես, հենց քո
մարմինը բզկտելով կանցնեին բաթուխաների
և չինգիզխաների հորդաները վայրագ,
և հրճվանքով ու թեթև սրտով հեռացիր
քո այս ներկա կոչված օրերից, ուր անցյալը
կրկնվում է գրեթե նույնությամբ,
և առավել քան երջանիկ համարիր քեզ,
որ չես ապրելու ապագայում,
օրերում, երբ արագորեն ցամաքող
ծովերն ու օվկիանոսները
լցվելու էին հենց քո արյան գետերով…
